HAMILTON: wymagania chemiczne dla nawierzchni boisk, placów zabawi i powierzchni o podobnym charakterze

Od wielu lat place zabaw, boiska i miejsca aktywności fizycznej dzieci są wyposażane w nawierzchnie amortyzujące upadek lub pokrycia wykonane ze sztucznej trawy. W zależności od rodzaju nawierzchni są one wykonywane z tworzyw sztucznych, gumy i innych materiałów. Ze względu na zróżnicowane warunki atmosferyczne muszą wykazywać się wysoką odpornością na działanie wody, zmian temperatury, nasłonecznienie, itp. W niniejszym artykule wymieniono wymagania prawne dotyczące bezpieczeństwa chemicznego tego rodzaju nawierzchni.

Często do ich produkcji wykorzystuje się surowce pochodzące z recyklingu w tym z recyklingu opon samochodowych i gum technicznych.  Może to powodować przekraczanie dozwolonych ilości substancji szkodliwych dla zdrowia. Zgodnie z normą PN-EN 1177+AC:2019-04 [1] nawierzchnie takie nie mogą zawierać substancji w ilościach niebezpiecznych dla zdrowia użytkowników. W praktyce należy zwrócić uwagę na n/w przepisy prawne i zawartości substancji chemicznych.

  1. Rozporządzenie (WE) Nr 1907/2006 (REACH) [2]

Wymienione rozporządzenie podaje wymagania chemiczne dotyczące wyrobów ogólnego przeznaczenia w tym zabawek, artykułów sportowych itp. Dla produktów wykonanych z tworzyw sztucznych i gumy jest to zawartość kadmu, ołowiu i chromu (VI+). Sole i tlenki wymienionych metali były stosowane jako barwniki i stabilizatory w tworzywach sztucznych. Z tego powodu mogą znajdować się w tworzywach sztucznych i gumach pochodzących z recyklingu. Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) powstają w procesach termicznego rozkładu i przetwórstwa tworzyw sztucznych i gum. Mają właściwości silne rakotwórcze i uczulające. Nie przekraczanie zawartości WWA jest szczególnie ważne w materiałach z których wykonano powierzchni boisk, na których występuje stały kontakt nieosłoniętej, spoconej skóry z podłożem. Związki potocznie nazywane ftalanami są to estry kwasu ftalowego. Wszystkie są stosowane jako plastyfikatory czyli zmiękczacze w wyro-bach z tworzyw sztucznych, gumy i elastomerów. Bardzo często wystę-pują w wyrobach z polichlorku winylu (PVC). W trakcie badań naukowych wykazano że wpływają one na działanie niektórych hormonów, powodują zaburzenia płodności, mogą uszkadzać nerki lub wątrobę, przyczyniają się do rozwoju astmy, a nawet nowotworów. Poza wymienionymi substancjami chemicznymi wszystkie omawiane surowce powinny nie przekraczać zawartość substancji określonych jako substancje wzbudzające szczególnie duże obawy (określane w skrócie akronimem SVHC). Aktualna lista tych substancji jest umieszczona na stronach Europejskiej Agencji Chemikaliów (ECHA) [3].

2. Rozporządzenie (UE) 2019/1021 [4]

    W podanym rozporządzeniu na uwagę zasługuje limit zawartości uniepalniaczy bromowych i krótkołańcuchowym chlorowanych parafin. Obie grupy związków przyczyniają się do trwałego zanieczyszczania środowiska naturalnego. 

3. Norma 71-3 [ 5]

    Norma określa wymagania dotyczące uwalnia czyli migracji kilku  pierwiastków, chromu (VI+) i cyny organicznej. Norma jest powszechnie stosowana do oceny bezpieczeństwa pierwiastków uwalnianych z tworzyw sztucznych, gumy i innych surowców stosowanych do produkcji zabawek a także  przywoływana jest w wymaganiach dla dzieci i niemowląt.

4. Dyrektywa 94/62/WE

Wymieniona dyrektywa dotyczy dopuszczalnej zawartości chromu (VI+), kadmu, ołowiu, rtęci w opakowaniach i materiałach opakowaniowych. Chociaż nie ma bezpośredniego przełożenia na omawiane wyroby to może być pomocna do oceny bezpieczeństwa chemicznego stosowanych surowców.

    Omówione wymagania chemiczne mogą wydawać się zbyt surowe ale ich celem jest zapewnienie bezpiecznego użytkowania obiektów sportowych i rekreacyjnych. Pozytywne wyniki badań mogą też uchronić potencjalnych inwestorów przed poniesieniem podwójnych kosztów wymiany nawierzchni niespełniających wymagań.

Literatura

[1] PN-EN 1177+AC:2019-04 – Nawierzchnie placów zabaw amortyzujące upadki — Metody wyznaczania amortyzacji uderzenia

[2] Rozporządzenie (WE) Nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH) i utworzenia Europejskiej Agencji Chemikaliów, zmieniającego dyrektywę 1999/45/WE oraz uchylającego rozporządzenie Rady (EWG) nr 793/93 i rozporządzenie Komisji (WE) nr 1488/94, jak również dyrektywę Rady 76/769/EWG i dyrektywy Komisji 91/155/EWG, 93/67/EWG, 93/105/WE i 2000/21/WE

[3] https://echa.europa.eu/pl/candidate-list-table

[4[ Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1021 z dnia 20 czerwca 2019 r. dotyczące trwałych zanieczyszczeń organicznych

[5] PN-EN 71-3:2019-07 – Bezpieczeństwo zabawek — Część 3: Migracja określonych pierwiastków

[6] Dyrektywa 94/62/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych

Tekst: mgr Adam Fotek, ekspert ds. badań w J. S. Hamilton Poland Sp z o.o.

afotek@hamilton.com.pl